Wpływ społeczny towarzyszy nam w codziennych sytuacjach nieustannie. Bez niego trudno wyobrazić sobie konstruktywne, oparte na obustronnych korzyściach funkcjonowanie zarówno osobistych jak i zawodowych relacji. Czasami jednak intencje osoby, która próbuje wywierać na nas perswazję, dalekie są od krystalicznej czystości a na plan pierwszy wysuwa się działanie we własnym interesie. Wówczas mamy do czynienia z manipulacją. Jak ją rozpoznać i co zrobić, kiedy już znajdziemy się w polu rażenia manipulatora? Oto kilka przykładów często stosowanych w pracy technik toksycznego wpływu na innych.

Ingracjacja

Współpracownikowi wyjątkowo często zdarza się wyrażać podziw dla twoich umiejętności a szef zasypuje cię ostatnio samymi pochwałami? Nie zdziw się, kiedy za chwilę zostaniesz poproszony o pomoc w przygotowaniu oferty lub pracę po godzinach. Igracjacja, czyli „wkradanie się w czyjeś łaski” to rodzaj nieczystego zagrania polegający na zdobywaniu przychylności innych poprzez przekazywanie im odpowiednich informacji czyli sprytne manipulowanie obrazem własnej osoby w taki sposób, aby coś uzyskać. Jak się bronić? Najlepiej do komplementów podchodzić z dużym dystansem, zwłaszcza jeśli czujesz, że „coś za nimi stoi”. Ważne jest również, aby w sytuacjach, kiedy manipulator próbuje cię zwyczajnie wykorzystać, umieć grzecznie acz stanowczo odmówić.

Wzbudzanie poczucia winy

W repertuarze toksycznych zachowań w pracy, wysoką pozycję zajmuje wzbudzanie poczucia winy. Metoda ta polega na stopniowym obarczaniu osoby poddawanej manipulacji odpowiedzialnością za różnego rodzaju, zwykle mało istotne, przewinienia. Nawet jeżeli pracownik wie, że błędy te nie jest wyłącznie jego winą, z czasem zaczyna postrzegać je jako osobistą porażkę i godzi się na wiele ustępstw, aby zadowolić drugą stronę. Jeżeli szef mówi, że niespełnienie przez ciebie jego woli sprowadzi na firmę poważne konsekwencje lub przeciwnie – podkreśla, że jesteś jedynym pracownikiem, na którego może liczyć, to sygnał, że musisz jasno postawić granice. Ustępstwa sprawią, że stawiane przed tobą wymagania będą coraz wyższe.

Złośliwe żarty

Jednym z przejawów tego, że szef lub koledzy z pracy próbują tobą manipulować są sarkastyczne żarty celowane w twoje słabości. Nieważne czy dotyczą twojego pochodzenia, wyglądu czy upodobań – ich intencją jest wywołanie w tobie gorszego samopoczucia, braku poczucia bezpieczeństwa i zdobycie psychologicznej przewagi, co może dodatkowo zwiększyć twoją podatność na manipulację. Podstęp tego triku polega na tym, że forma niewinnego żartu utrudnia obronę przed tego rodzaju uwagami. Jeśli zaprotestujesz, zostaniesz posądzony o brak poczucia humoru. Mimo to w takich wypadkach należy wyraźnie protestować a manipulatorowi dać do zrozumienia, że nie będziesz tolerować tego typu sytuacji.

Projekcja

Wyjątkowo toksyczną formą manipulacyjnych zachowań jest mechanizm projekcji powszechny wśród tych, którzy nie potrafią przyznać się do błędu. Stosująca go osoba nadmiernie krytykuje i wylicza te wady i niedoskonałości swojej „ofiary”, których właśnie u siebie wstydzi się najbardziej. Leniwy pracownik może oskarżać szefa o złe zarządzanie a klient, który nie wywiązał się z warunków umowy, wystawia wykonawcy negatywne referencje. Wszystko po to, by odwrócić uwagę od własnych niedociągnięć i zrzucić z siebie ciężar odpowiedzialności. Próba racjonalnej dyskusji w takich sytuacjach zwykle tylko zaostrza konflikt a często jedynym skutecznym rozwiązaniem jest zerwanie kontaktów z taką osobą.

Gaslighting

To niezwykle podstępna metoda manipulacji polegająca na doprowadzeniu ofiary do zwątpienia w zasadność jej ocen, uczuć i doświadczeń. „Potrzebuję tu kogoś lepszego, kto się na tym zna”, „Tylko ci się wydaje, że tak jest, „Czy niczego nie nauczono cię na studiach?” – osoba, która słyszy takie zdania zaczyna wierzyć w to, że tylko opinie tego, kto je wypowiada są prawdziwe i zaczyna wątpić we własną zdolność do podejmowania decyzji. Tego typu manipulacja jest wyjątkowo trudna do obrony. Jednym ze sposobów może być zapisywanie swojej oceny danej sytuacji i powrót do niej po jakimś czasie albo też skonsultowanie sprawy z osobą, której ufamy.

Przedstawione techniki manipulacji to zaledwie kilka przykładów z szerokiego repertuaru toksycznych zagrań stosowanych w pracy. Dobrze je poznać choćby z tego względu, że najbardziej niebezpieczna manipulacja to ta, której nie dostrzegamy a prawdopodobieństwo, że prędzej czy później natkniemy się w swojej karierze zawodowej na jakiegoś manipulatora jest bardzo wysokie.