Zjawisko prześladowania w miejscu pracy to poważny problem, który dotyczy coraz większej liczby organizacji. Choć zazwyczaj ofiarą staje się jedna osoba, cierpi cała firma, bo tam, gdzie dochodzi do psychologicznego dręczenia spada efektywność pracy. Czym różnią się zwykłe konflikty między współpracownikami, których w pracy trudno uniknąć, od systematycznego nękania? Co zaistnienie mobbingu oznacza dla pracodawcy?
Niepokojące statystyki
Jak wynika z ubiegłorocznego badania firmy Sedlak & Sedlak, blisko 5 % przebadanych osób regularnie doświadcza w pracy zachowań noszących znamiona mobbingu. Co siódmy pracownik (15,22%) spotyka się z nimi incydentalnie. Eksperci podkreślają, że w rzeczywistości liczby te mogą być dużo wyższe, gdyż bardzo często mobbing pozostaje problemem nieuświadomionym a ofiary nie chcą o nim mówić z obawy przed utratą pracy. W badaniu wzięto również pod lupę częstotliwość występowania tego zjawiska w różnych branżach. Jak się okazuje, na toksyczne środowisko pracy najbardziej narażeni są pracownicy takich sektorów jak służba zdrowia, energetyka i ciepłownictwo. Najrzadziej z kolei mają do czynienia z mobbingiem specjaliści IT, osoby pracujące w PR oraz organizacjach pozarządowych.
Niewinne początki
Zwykle zaczyna się niepozornie. Drobna sprzeczka, różnica zdań, urażona ambicja, chęć postawienia na swoim lub pokazania „kto tu rządzi”. Początkowe krytyczne uwagi z czasem przybierają na sile nakręcając spiralę agresji i złośliwości. Atmosfera wokół wybranej osoby zaczyna gęstnieć: powoli wyklucza się ją ze spotkań i czyni bohaterem plotek, jej błędy są wyolbrzymiane i publicznie krytykowane a kompetencje stale poddawane w wątpliwość, ktoś inny zbiera uznanie za jej zasługi… Nie zawsze od razu wiadomo, że to mobbing. Zgodnie z definicją w Kodeksie Pracy, o mobbingu można mówić wtedy, kiedy wrogie, nieetyczne zachowania osoby lub grupy osób skierowane w stronę wybranego pracownika, odbywają się w sposób systematyczny, długotrwały i uporczywy, a ich celem jest poniżenie, ośmieszenie, wyizolowanie lub, w skrajnych wypadkach, wyeliminowanie ofiary z zespołu.
Portret prześladowcy
Kim najczęściej są prześladowcy? Badanie opublikowane przez Career Builder pokazuje, że w 45 % za przypadkami mobbingu stoją managerowie lub dyrektorzy organizacji, w co czwartym przypadku osoby wyżej postawione od ofiary w firmie, natomiast aż w 46 % – inni pracownicy. Jedni w ten sposób przejawiają swoją potrzebę władzy i dominacji, inni zazdrość o umiejętności potencjalnych następców, jeszcze inni próbują w ten sposób ukryć swój brak kompetencji. Niezależnie od motywacji prześladowcy i użytych przez niego metod, ofiary mobbingu najczęściej doświadczają tego samego: stanów lękowych i depresyjnych, zaburzeń psychosomatycznych, ataków paniki, bólów głowy, a w skrajnych wypadkach nawet objawów zespołu stresu pourazowego.
Konsekwencje dla firmy
Mobbing niesie za sobą konsekwencje nie tylko dla prześladowanej jednostki, ale również na poziomie funkcjonowania całej organizacji. Na skutek długotrwałego stresu spowodowanego przemocą psychiczną, praca mobbowanej osoby staje się mniej wydajna i często niespełniająca określonych wymogów. Pogorszenie zdrowia sprawia, że taki pracownik przebywa coraz częściej na zwolnieniach lekarskich lub sam zwalnia się z pracy, co naraża firmę na zwiększone koszty opieki medycznej a także ponownej rekrutacji. Pojawienie się mobbingu w firmie obniża morale całego zespołu, który staje się mniej efektywny. Na tempo i jakość wykonywanych zadań wpływają również częstsze konflikty między współpracownikami spowodowane toksyczną sytuacją panującą w organizacji. Wreszcie – pracodawca, u którego doszło do mobbingu, musi liczyć się poważnymi stratami wizerunkowymi, które przekładają się bezpośrednio na problemy z pozyskaniem nowych pracowników jak i kontrahentów.
Niedopuszczanie do pojawienia się zachowań o cechach mobbingu leży w interesie zarówno pracowników jak i pracodawcy. Pierwszych zależy na spokojnym, pozbawionym niepotrzebnych stresorów miejscu pracy, drugim – na efektywności zatrudnionych oraz na uniknięciu problemów kadrowych wizerunkowych i prawnych. Warto pamiętać, że mobbing może dotknąć każdego, nawet najbardziej pewną siebie osobę, ale przeciwdziałanie takim zachowaniom zawsze leży po stronie zarządzających organizacją.
