Było ich sześć i oficjalnie były operatorkami ENIAC, czyli Electronic Numerical Integrator And Computer – pierwszego na świecie elektronicznego komputera. Ten pierwszy komputer posiadał możliwość przetwarzania równoległego, różne osobne moduły jednostki pamięci, ale co najważniejsze – ENIAC zwiększył kalkulacje balistyczne o 2000 razy, dzięki czemu skrócił czas badań nad bombą wodorową.
Dobre rzeczy nie dzieją się same z siebie i ktoś musiał nad tym wszystkim czuwać, nie istniały wówczas zaawansowane algorytmy AI, które pozwoliłyby na automatyzację niektórych procesów. I rzeczywiście, tak było. Sześć kobiet, matematyczek zostało wybranych na operatorki programowania ENIAC-a. Co się stało z nimi później? Świat o nich zapomniał. Poznaj bohaterki, które miały fizyczny wpływ na obecną historię nowych technologii – Kay McNulty, Jean Jennings, Betty Snyder, Marlyn Wescoff, Fran Bilas, Ruth Teitelbaum.
Kay McNutty
Właściwie Kathleen McNulty Mauchly Antonelli urodziła się w 1921 r. w Creeslough, w Irlandii. Uczęszczała do szkoły podstawowej w Chestnut Hill, a potem ukończyła Hallahan Catholic Girls High School. Mimo bariery językowej (od urodzenia dorastała w środowisku, w którym mówiono wyłącznie w języku irlandzkim), kończy szkołę średnią, a w 1942 skończyła kierunek matematyczny na Chestnut Hill College.
Po ukończeniu studiów zatrudniło ją Moor School of Electrical Engineering w Pensylwanii, a już trzy lata później została wybrana jako jedna z programistek ENIAC-a. Zanim jednak dostała tę prestiżową posadę, zajęła się obliczeniami trajektorii balistycznych, na potrzeby artylerii oraz wykonywała obliczenia pogodowe na arytmometrach. W 1997 roku została uhonorowana wyróżnieniem jako jedna z pierwszych programistek w Hali Sław Women in Technology International. Nagrodę odebrała osobiście. Zmarła w 2006 r. w Pensylwanii w wieku 85 lat.
Marlyn Wescoff Meltzer
Urodziła się w 1922 r. w Filadelfii, w USA. Jej kariera potoczyła się podobnie, jak u Kay: ukończyła Temple University jako inżynierka w 1942 r., a nastepnie pracowała razem z Kay przy atmometrach i trajektorii pocisków balistycznych. W 1945 r. została wybrana jako jedna z programistek do pracy przy ENIAC-u, ale pracowała tam tylko dwa lata. W 1947 r. odeszła, by wyjść za mąż za Philipa Meltzera. Również została uhonorowana nagrodą za swoje zasługi w 1997 r. i także pojawiła się na ceremonii osobiście. Marlyn zmarła w 2008 r. w wieku 86 lat.
Fran Bilas
Właściwie Frances Bilas Spence, urodziła się w 1922 r. Filadelfii, w USA. Tam też ukończyła matematykę i fizykę na Temple University. Chciała pójść w ślady rodziców, którzy byli nauczycielami. Po studiach została zatrudniona w projekcie razem z Kay i Marylin, w którym zajmowały się obliczeniami trajektorii balistycznych dla wojska. Jako trzecia z sześciu programistek w 1945 r. została wybrana, by pracować przy oprogramowaniu komputera. To właśnie tam poznała swojego męża – Homera Spence’a, który pracował przy maszynie jako elektryk inżynier, późniejszy szef badań nad komputerami. Jego żona nie wróciła już do informatyki, zajęła się wychowaniem dzieci. Zmarła w 2012 r. w wieku 90 lat. Zdążyła osobiście odebrać nagrodę na gali Women in Technology.
Betty Snyder
Właściwie Frances Elizabeth „Betty” Holberton. Urodzona w 1917 r. w Filadelfii, w USA. Skończyła matematykę i dziennikarstwo na Uniwersytecie w Pensylwanii. W 1942 r. pracowała wraz z dziewczynami przy projekcie balistycznym, a trzy lata później wybrano ją do pracy przy ENIAC-u. W odróżnieniu od innych koleżanek, jej [url=/praca-w-it%titleofurl=Praca w IT]kariera informatyczna[/url] nie skończyła się na nim. Pracowała w Narodowym Instytucie Standaryzacji i Technologii w Remington Rand, gdzie pracowała nad standaryzacją języka Frontran. Została szefową działu programowania laboratorium David Taylor Model Basin, pracowała tez nad komputerami BINAC i UNIVAC. Była autorką pierwszego pakietu do analizy statystycznej Spisu Powszechnego w USA, który wykorzystano w 1950 r. Betty zmarła w 2001 r. na chorobę serca, ale w 1997 r. została wyróżniona na gali Women in Technology wraz z koleżankami oraz dodatkowo otrzymała nagrodę Ady Lovelace przyznawaną przez Association of Women in Computing oraz IEEE Computer Pioneer Award.
Ruth Teitelbaum
Programistka żydowskiego pochodzenia, urodzona w 1924 r. Ukończyła licencjat z matematyki na Hunter College, zaraz później przyjęto ją do zespołu pracującego nad badaniami balistycznymi. Następne pracowała przy ENIAC-u, a potem przeniosła się do Laboratorium Balistycznego w Aberdeen Proving Ground, gdzie przez dwa lata szkoliła kolejne pokolenie programistów ENIAC-a. Zmarła w Dallas w 1986 roku, w wieku 68 lat. Nie odebrała nagrody za swoje zasługi, ale odznaczono ją pośmiertnie.
Jean Jennings
Właściwie Jean Bartik urodzona w 1924 r. w Missouri w USA. W 1945 ukończyła studium nauczycielskie Northwest Missouri State University na kierunku matematyka, a zaraz po ukończeniu studiów została wybrana przez Armię, by zostać jedną z programistek ENIAC-a. Po wojnie została członkiem zespołu, który przebudował ENIAC-a tak, by mógł zapamiętywać programy. Jean współpracowała z twórcami maszyny – Johnem Eckertem i Johnem Mauchly przy produkcji kolejnych komputerów BINAC i UNIVAC. W 1951 r. zrezygnowała z pracy i zajęła się wychowaniem dzieci. Próbowała wrócić do informatyki, ostatecznie jednak została agentką nieruchomości. Zmarła w 2011 r. na atak serca, w wieku 87 lat. Była obecna na ceremonii Women in Technology oraz w 2008 roku stała uhonorowana za swoje zasługi przez Computer History Museum.
Na czym polegało programowanie ENIAC-a?
Szóśtka wybitnych programistek była odpowiedzialna za manualną konfigurację i okablowanie ENIAC-a, co nie raz było ciężką, fizyczną pracą np. gdy musiały przedostać się do wewnątrz maszyny w celu usunięcia awarii. Miały do dyspozycji szafy sterownicze, w których mogły wprowadzić maksymalnie 104 informacje na 14 wybranych pozycjach. Wszystie cyfry wprowadzały manualnie, nastawiając ręcznie ponad 4000 przełączników, z których każdy miał 10 pozycji.
Przygotowanie ENIAC-a do pojedynczego obliczenia mogło trwać nawet 30 godzin. Wszystkie zmiany wydłużały czas pojedynczej kalkulacji oraz zwiększały ryzyko wystąpienia błędów, które prowadziły do opóźnień. Ostatecznie to właśnie Snyder uratowała ENIAC-a przed totalną klapą wizerunkową, wpadając na pomysł, w jaki sposób zmienić wadę systemu, odkrytą dzień przed pokazem.
Mimo że dziewczyny uratowały dobre imię ENIAC-a i stały się pierwszymi programistkami w historii, świat zapomniał o ich osiągnięciach i dopiero w 1997 r. zostały uhonorowane za swoje programistyczne zasługi. Nie jest to jednak dziwne zjawisko wśród ludzi nauki, gdzie do dziś w męskich środowiskach naukowczynie i badaczki muszą mierzyć się ze stereotypami, dyskryminacją i molestowaniem.
Ten efekt Matyldy, czyli celowe wymazanie osiągnięć kobiet z kart nauki, nie jest nowym zjawiskiem. Powstał w XIX-wieku, w którym przypisywano zasługi na polu naukowym mężczyznom lub podmiotom zbiorowym, podobnie jak w przypadku matek-programistek ENIAC-a. Czy można coś zrobić, by walczyć z tym zjawiskiem? Można! Mówić głośno o naukowczyniach, badaczkach, programistkach i wszystkich kobietach nauki, których osiągnięcia zmieniły (i zmieniają) rzeczywistość.
