Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest FRIS
- Czym są style myślenia
- Jakie style poznawcze wyróżnia FRIS
- Czym charakteryzują się 4 style myślenia
- Jak FRIS można wykorzystać w biznesie
Co to jest FRIS?
Wyobraź sobie, że dostajesz na urodziny nowy ekspres do kawy. Rozpakowujesz go razem ze swoim kolegą. Ty w pierwszej kolejności wyjmujesz wszystkie elementy i starasz się je poskładać w jedną całość. Twój znajomy z kolei najpierw postanowił przeczytać instrukcję obsługi. Postępujecie więc w zupełnie inny sposób, pomimo że macie ten sam cel – przygotować ekspres do użytku. Wasze style myślenia są inne, dlatego w taki a nie inny sposób każdy z Was zareagował na nową sytuację, podejmując konkretne działania, które intuicyjnie uznał za stosowne.
Stylem myślenia określamy sposób przetwarzania informacji. Nadajemy im priorytety i to właśnie pomaga nam podjąć odpowiednie działania w celu rozwiązania konkretnego problemu. Co więcej, styl myślenia się nie zmienia, jest jak kod DNA przypisany do danej osoby. Właśnie dlatego Twój sposób działania w wieku przedszkolnym był taki sam, jaki jest obecnie – dostając nową książkę, przeglądałeś ją najpierw, po czym wracałeś do najciekawszej strony, a teraz otrzymując nowy sprzęt elektroniczny zapoznajesz się ze spisem treści i wybierasz tylko najważniejsze dla siebie rozdziały. Rozumiesz, Twój styl myślenia się nie zmienił.
No dobrze, ale skąd wiedzieć, jaki jest styl myślenia danej osoby? Sami nie jesteśmy w stanie tego określić, ale można to zrobić z wykorzystaniem narzędzia FRIS, czyli kwestionariusza z kilkudziesięcioma pytaniami. FRIS jest narzędziem diagnostyczno-rozwojowym, które na podstawie udzielonych odpowiedzi określa styl myślenia danej osoby. To pewnego rodzaju diagnostyka naszego stylu poznawczego. Dowiadujemy się, w jaki sposób przetwarzamy informacje i organizujemy dane. To z kolei pozwala nam stwierdzić, jak myślimy, uczymy się, przyswajamy nową wiedzę, podejmujemy decyzje i rozwiązujemy problemy.
FRIS wykorzystywany jest m.in. w dużych organizacjach, w których ważnym aspektem jest współpraca przy zachowaniu autonomii poszczególnych jednostek – pracujemy razem, ale w pełni wykorzystujemy potencjał każdego pracownika. FRIS pozwala na lepsze poznanie samego siebie, jak też zrozumienie różnic pomiędzy jednostkami. Świadomość, że myślimy inaczej, ułatwia nam współpracę, jesteśmy dla siebie bardziej wyrozumiali, jak również potrafimy wyodrębnić tę osobą, której styl myślenia w tej konkretnej sytuacji sprawdzi się najlepiej.
4 style poznawcze FRIS
Style myślenia wynikają ze stylów poznawczych, czyli dominujących perspektyw, na które zwracamy uwagę w pierwszej kolejności przy rozwiązywaniu problemów. Od pierwszych liter stylów poznawczych powstała nazwa narzędzia FRIS:
- Fakty – koncentrujemy się na związkach przyczynowo-skutkowych, interesuje nas to, co jest tu i teraz, co wiemy i możemy potwierdzić. Chodzi o szybką ocenę, czy ten konkretny fakt jest przydatny do osiągnięcia celu czy jest on całkowicie bezużyteczny
- Relacje – w tym przypadku sytuacja jest postrzegana jako sieć połączonych ze sobą relacji, w których kluczową rolę odgrywają ludzie. W sposób intuicyjny rozpoznajemy, jak poszczególne przedmioty i ludzie się ze sobą łączą
- Idee – sytuacje postrzegamy w sposób globalny, a więc całościowy. Charakteryzuje się nieszablonowym myślenie wychodzącym poza schematy
- Struktury – sytuację rozkładamy na części pierwsze, wyszczególniamy jej składowe, chcąc w ten sposób dotrzeć do jej podstaw i przyczyn. To sposób, aby daną sytuację lepiej zrozumieć
Style myślenia – jak je rozpoznać?
W narzędziu FRIS wyróżnia się też, a raczej przede wszystkim, 4 style myślenia. Każdy z nich określa sposób organizacji danych i wykorzystywania dostępnych informacji.
Pierwszy to Zawodnik, któremu przypisuje się fakty jako dominującą perspektywę poznawczą. Myśli w sposób logiczny, w pierwszej kolejności określa, co jest do zrobienia, po czym stara się znaleźć najprostsze i najlepsze rozwiązanie. Ważne jest, aby cel został możliwie jak najszybciej zrealizowany. Jego mocne strony to: zorientowanie na cel, szybkie i konkretne podejmowanie decyzji oraz logiczne myślenie. Nie owija w bawełnę, a szybko przechodzi do rzeczy, reaguje praktycznie natychmiast – szybko odpisuje na maile i odpowiada na zadane pytania. Łatwo mu przychodzi podejmowanie trudnych decyzji. Potrafi skomplikowane zadania rozłożyć na części pierwsze i tym samym ułatwić sobie ich wykonanie. Szybko się mobilizuje, potrafi pracować pod presją czasu, świetnie radzi sobie w sytuacjach kryzysowych, które wymagają natychmiastowego podjęcia decyzji. Z Zawodnikiem pracuje się, grając w otwarte karty. Nie powinno się ukrywać przed nim problemów, a opisując jakąś sytuację koncentrujemy się na tym, co naprawdę ważne. Lubi, kiedy przedstawia mu się ramowy plan działania, wie, jakie kroki ma podejmować.
Drugi to Partner skoncentrowany przede wszystkim na relacjach. Myśli intuicyjnie, rozważa i analizuje, na co i w jaki sposób wpłyną podjęte przez niego decyzje i działania. Rozważa kilka wersji rozwiązania jednego problemu i ostatecznie decyduje się na to, które uwzględnia najwięcej czynników. Jest empatyczny i mocno się angażuje w to, co robi. Ważne są dla niego kompromisy, dba o dobro ogółu. Stara się unikać kłótni i konfrontacji, a jeśli już się pojawią, to dokłada wszelkich starań, aby załagodzić konflikt. Partner jest otwarty i łatwo nawiązuje kontakty z innymi ludźmi. Potrafi też „czytać” drugiego człowieka i skutecznie rozpoznaje jego mocne strony. Jest bardzo zaangażowany we współpracę, bardzo motywuje go działanie na rzecz ogółu – im więcej osób korzysta na danej sytuacji, tym większa jest jego satysfakcja z podjętych decyzji.
Trzeci to Wizjoner, dla którego przy zetknięciu z nową sytuacją najważniejsze są idee. Myśli w sposób kreatywny, szuka wielu rozwiązań, stara się patrzeć na problem z góry, aby dostrzec jak najwięcej szczegółów. Jest elastyczny w sposobie myślenia, potrafi szybko znaleźć nieszablonowe rozwiązanie problemu, zmienia niekiedy podejście, nawet jeśli już zacznie działać. Ma głowę pełną pomysłów, które często zaskakują i wydają się być zupełnie absurdalne, podczas gdy to właśnie one okazują się najbardziej trafne. Wizjoner lubi wyzwania, nie lubi powtarzalności, unika robienia tych samych rzeczy. Przełamuje standardy, wychodzi poza utarte schematy, rzuca z pomysłami niczym asami z rękawa. Nie obawia się ryzyka, a akceptuje je, odważnie angażuje się w projekty, które nie mają jeszcze ściśle określonej koncepcji. Jest gotowy na zmiany, często postrzegany jest w kontekście rewolucjonisty i reformatora.
Czwarty to Badacz ze strukturami jako dominującą perspektywą poznawczą. Jest typowym analitykiem, zbiera informacje, kategoryzuje je i analizuje. Wybiera najbardziej optymalne rozwiązanie. To człowiek spostrzegawczy i wnikliwy, a nawet dociekliwy. Troszczy się o szczegóły, które jego zdaniem mają duże znaczenie dla słuszności podejmowanej decyzji. Analizuje sytuacje, zanim zacznie działać, dlatego np. może długo odpisywać na wiadomość i odpowiadać na zadane pytanie. Przemyśli każdą swoją decyzję, aby uniknąć ryzyka popełnienia błędu. Bardzo dobrze sobie radzi z ustalaniem zasad i zarządzaniem dokumentacją. Lubi, kiedy jest ustalone, kto i za co odpowiada, nie przepada za chaosem. Charakteryzuje go brak przesadnego entuzjazmu. Nie podejmuje pochopnych decyzji, nie działa pod wpływem emocji. Musi przemyśleć każdą propozycję i pomysł.
FRIS w biznesie. Klucz do dobrej współpracy?
No dobrze, ale po co właściwie badać style myślenia, czy to w ogóle ma jakiś głębszy sens i konkretne znaczenie dla relacji biznesowych? Wyobraź sobie sytuację, kiedy pracujesz w zespole nad konkretnym projektem. Nad Tobą jest lider, który chce mieć efekty tu i teraz. Kieruje w Waszą stronę zwięzłe, ale konkretne komunikaty. Oczekuje, że będziecie działać sprawnie i jeśli trzeba, podejmiecie ryzyko, aby skończyć projekt przed czasem. Ty i pozostali ludzie z zespołu nie macie aż tak szybkiego tempa poznawczego. Koncentrujecie się na szczegółach, analizujecie sytuacje, rozważacie kilka opcji, testujecie i próbujecie różne rozwiązania, zanim podejmiecie właściwą decyzję. Dopytujecie lidera o więcej informacji, a on z kolei nie rozumie, skąd w ogóle wątpliwości z Waszej strony i dlaczego potrzebujecie jeszcze więcej danych.
Wasze style myślenia się różnią. Jeśli jesteście tego świadomi, łatwiej Wam zaakceptować te różnice i zrozumieć drugą stronę – jej motywacje i postępowanie. Nad takimi relacjami trzeba pracować, aby łatwiej można było dojść do konsensusu. Nie chodzi o wielkie zmiany w sposobie postępowania, ponieważ jak już wiesz, styl myślenia jest wpisany w Twój kod DNA i go nie zmienisz. Chodzi o zrozumienie i akceptację. Znając swój własny styl myślenia, wiesz, czego możesz od siebie oczekiwać i jesteś w stanie przewidzieć swoją reakcję na daną sytuację. Jeśli znasz styl myślenia swojego współpracownika, wiesz, jak może on zareagować na nowe wyzwanie i w jaki sposób będzie postępował. Przewidujesz, akceptujesz i się dostosowujesz. Jeśli w ten sposób postępują wszyscy z zespołu, współpraca przebiega zdecydowanie bardziej efektywnie. Poza tym jesteśmy w stanie dopasować swój sposób komunikacji do konkretnych pracowników w zależności od ich stylu myślenia. Trzeba wiedzieć, że nie da się wszystkimi zarządzać w ten sam sposób i niemożliwa jest ze wszystkimi taka sama współpraca.
FRIS pozwala odkryć nasz sposób myślenia. Lepsze zrozumienie samego siebie sprawia, że jesteśmy w stanie przewidywać swoje działania, stajemy się pewni siebie i świadomi swoich zasobów. To samo dotyczy innych osób, w towarzystwie których często przebywamy. FRIS jednak nie opisuje naszej osobowości i inteligencji. Jego rzetelność opisuje się na bardzo wysokim poziomie – alfa Cronbacha 0,76-0,82. Wyróżnia się udowodnioną trafnością diagnostyczną, co oznacza, że jest narzędziem rzetelnym o naukowych fundamentach.
