Z artykułu dowiesz się:

• Jak przestępcy oszukują na fałszywych ofertach pracy
• Co powinno wzbudzić Twoją podejrzliwość w ogłoszeniach o pracę
• Czego nie robić w procesie rekrutacji
• Jakich danych może oczekiwać od Ciebie potencjalny pracodawca na etapie rekrutacji
• Co zrobić, kiedy już zostaniesz oszukany

Z życia wzięte…to się dzieje naprawdę

Desperackie poszukiwanie praca, naiwność czy po prostu wiara, że ktoś naprawdę chce dać nam pracę i nie oczekuje od nas właściwie nic sprawia, że osoby poszukujące zatrudnienia są łakomym kąskiem dla przestępców. Tak naprawdę, aby zostać takim oszustem nie potrzeba zbyt dużego doświadczenia i specjalistycznych narzędzi, co udowodnił kilka lat temu 18-latek z województwa wielkopolskiego. Publikował na lokalnych portalach fałszywe ogłoszenia. W ofertach podkreślał, że może zapewnić szybki i łatwy zarobek. Tak oszukał aż 350 osób, na które zaciągnął kredyty.

Ale jak on to zrobił? Nie tylko on, ale wielu innych przestępców, którzy skutecznie wykorzystują dostępne narzędzia. Wystarczy, że osoba poszukująca pracę udostępni swojemu „potencjalnemu pracodawcy” swoje dane osobowe wraz z peselem i numerem dowodu. W niektórych bankach to wystarczy, aby złożyć wniosek o pożyczkę i ją otrzymać (w parabankach jest to jeszcze łatwiejsze). Oszuści proszą również o mały przelew, symboliczną złotówkę w celu weryfikacji danych. W tym celu otrzymujemy link wyglądający dokładnie tak jak panel logowania do popularnego sposobu płatności. To jest ten moment, kiedy przestępca przejmuje nasze dane. To jeszcze nie wszystko…

Przestępcy udostępniają w sieci także ogłoszenia o pracę za granicą. Zazwyczaj deklarują, że mają do zaoferowania posadę opiekunki do osób starszych czy też kierowcy lub pracownika produkcji. Zgłaszają się chętni, którzy są proszeni w pierwszej kolejności o pokrycie kosztów dodatkowych, w tym ubezpieczenia, badań lekarskich czy transportu. Dopiero potem mają otrzymać umowę, której ostatecznie nigdy nie zobaczą, a pieniądze przepadają.

Jak wynika z danych NASK, w 2022 roku było ok. 40 tys. zgłoszeń prób internetowego oszustwa, oczywiście w wielu przypadkach te próby były niestety udane. Cyberprzestępcy są w formie, ich skuteczność jest godna podziwu. Czasami to oczywiście efekt ich świetnego przygotowania i dużego doświadczenia. Innym razem jednak to brak dostatecznej wiedzy i doświadczenia ze strony ludzi, którzy dają się oszukać. Podejrzanie dobre oferty pracy zawsze powinny motywować nas do większej ostrożności. Nikt nie oferuje dużych pieniędzy za godzinę pracy dziennie i nikt też nie zagwarantuje wysokiego stanowiska bez wykształcenia i potwierdzenia kwalifikacji. Ogłoszenia należy czytać uważnie, a w razie jakichkolwiek wątpliwości weryfikować ich nadawców, jeśli oczywiście zdecydują się udostępnić swoje dane (najczęściej fałszywe).

Zbyt piękne, żeby było prawdziwe. Duże zarobki za niewymagające czynności

Zarobić, aby się nie narobić…kto by tak nie chciał. Oszuści doskonale rozumieją motywację ludzi, którym zależy na szybkim znalezieniu niespecjalnie wymagającej pracy. Czy już gdzieś nie widziałeś podobnego ogłoszenia?

Praca od zaraz. Szukamy ludzi do pomocy przy testowaniu nowo powstałych aplikacji. 1-2 godziny pracy dziennie, zarobki na poziomie 1000 zł/h, a po okresie próbnym wzrost wynagrodzenia. Elastyczne godziny pracy – pracujesz, kiedy chcesz i gdzie chcesz.

Obiecujące deklaracje, które jednak nie mają pokrycia z rzeczywistością. Należy porównać te zarobki z zarobkami rynkowymi. Średnia krajowa w sierpniu 2023 roku w Polsce wyniosła 7368,97 zł brutto przy pracy na pełen etat, czyli 40 godzin tygodniowo, a więc średnio 160 godzin w miesiącu. Oznacza to, że godzinowa stawka w tym przypadku wyniosła 47 zł brutto. Przy kwocie 1000 zł/h powinna więc zapalić się czerwona lampka, czy naprawdę ktoś nie chce nas zapędzić w kozi róg…

Gdyby taka praca faktycznie była możliwa, wielu programistów zdecydowałoby się porzucić swój 12-godzinny dzienny cykl pracy na rzecz godziny testowania aplikacji. Nikt by nie studiował 5 lat na uczelni wyższej, aby zyskać szansę na dobrze płatną pracę. Nikt w końcu nie starałby się poszerzać swojej wiedzy i uzupełniać sukcesywnie portfolio swoich umiejętności na szkoleniach. Po co, skoro tak łatwo można zarobić dużo pieniędzy, poświęcając temu jedynie godzinę dziennie.

Niestety, wciąż są osoby, które wierzą w taką pracę. Odpowiadają na ogłoszenia, w których oferowane jest 100 zł na każdą przepisaną stronę tekstu w wordzie. Aplikują na stanowisko związane z wypełnianiem ankiet za 500 zł dziennie i zostają przekonani do odpowiedzi na ofertę pracy związanej z niewymagającymi pracami administracyjnymi 2-3 godziny dziennie za 5000-8000 zł na rękę miesięcznie.

Zanim więc odpowiesz na takie ogłoszenie, sprawdź czy po drugiej stronie jest prawdziwy pracodawca lub rekruter czy może przestępca, który tylko czeka na Twoje dane osobowe, aby zarobić na Tobie, a nie dać zarobić Tobie.

Fejkowe oferty pracy w firmie X

A z kim właściwie mam przyjemność? No właśnie, fejkowe oferty pracy są zazwyczaj anonimowe. Masz pracować w firmie widmo, o której nic nie wiesz i nawet nie możesz sprawdzić, czy istnieje. W ogłoszeniu nie ma żadnej informacji o niej. To podstawowa cecha ogłoszeń, które można uznać za próbę wyłudzenia pieniędzy od potencjalnych kandydatów.

Odpowiadaj tylko na takie oferty pracy, w których została podana nazwa firmy lub link do jej strony internetowej. Możesz sprawdzić nie tylko, czy firma istnieje, ale też czym się dokładnie zajmuje, jaką ma renomę na rynku i opinie pracowników oraz klientów. Często na początku ogłoszenia firma zostaje krótko przedstawiona, co także wzbudza zaufanie. Jeśli tych informacji brakuje, to sygnał, że prawdopodobnie osoba odpowiedzialna za to ogłoszenia ma coś do ukrycia.

Podejrzany powinien być tez brak kontaktu do osoby zajmującej się rekrutacją pracowników. Jeśli w ofercie pracy nie znajdziesz żadnych danych, które pozwolą Ci się skontaktować bezpośrednio z taką osobą, a jedynie będzie prośba o kontakt za pośrednictwem komunikatora, to możesz takiemu ogłoszeniu wywiesić czerwoną flagę.

Unikaj odpowiedzi na ogłoszenia, w których brak jest jakichkolwiek informacji na temat firmy, w której potencjalnie miałbyś pracować. Jeśli już taka się znajdzie, sprawdź ją koniecznie w publicznym rejestrze przedsiębiorstw. Zachowaj czujność, aby się nie okazało, że ta firma jest jedynie wytworem wyobraźni autora ogłoszenia.

Nie daj się naciąć, czyli oferty pracy z prośbą o przelew i udostępnienie danych

Przestępcy wielokrotnie do sprawy oszustwa podchodzą bardzo odważnie, mając nawet świadomość, że coraz więcej i głośniej mówi się o tym, jak łatwo można się naciąć na fałszywych ogłoszeniach o pracę. Już w treści oferty podkreślają, że „potrzebujesz tylko konta bankowego”. Trzeba się jednak zastanowić, co wspólnego ma konto bankowe z procesem rekrutacyjnym. Zasadniczo nic…

Ale skoro tylko tego się wymaga od kandydata, to chyba większość osób pasuje do tego profilu. Nawet jeśli nie masz konta bankowego, założysz je dzisiaj w kilka minut, a to znacznie szybciej i łatwiej niż zdobycie dyplomu magistra ekonomii czy filologii angielskiej. Przestępcy wykorzystują współczesne ułatwienia banków dla klientów. Coraz więcej czynności bankowych można wykonać przez Internet, podejmując się kilku prostych kroków. Przelewy weryfikacyjne na jedynie 1 zł są bardzo łatwą drogą przestępców do przejęcia danych swoich ofiar. Jeśli więc przy ofercie pracy pojawia się pojęcie „konto bankowe”, uciekaj jak najdalej i nie odpowiadaj na nie.

Niektórzy przestępcy korzystają z jeszcze innych metod wyłudzenia pieniędzy. Proszą kandydatów o przesłanie swoich danych osobowych, jak pesel i nr dowodu, a niekiedy nawet skanu dokumentu. Tłumaczą to koniecznością uwzględnienia ich w umowie o pracę, którą mają w następnej kolejności przygotować. Pamiętaj, zgodnie z art. 221 Kodeksu pracy, pracodawca na etapie działań rekrutacyjnych, może od Ciebie wymagać jedynie:

• Imienia i nazwiska
• Daty urodzenia
• Danych kontaktowych
• Wykształcenia i kwalifikacji zawodowych
• Informacji o Twoich poprzednich zatrudnieniach

I to w zupełności wszystko. Nie masz więc obowiązku podawania więcej danych, które jak się właśnie okazuje, są potrzebne nie do Twojego zatrudnienia, ale do zaciągnięcia kredytu na Ciebie przez zupełnie obcą Ci osobę.

Mleko się rozlało. Co zrobić, jeśli padniesz ofiarą oszustwa?

Wpadłeś…nie tylko odpowiedziałeś na fałszywą ofertę pracy, ale też dałeś się wciągnąć w tę brudną grę. Straciłeś pieniądze i…tożsamość. Co dalej?

Ważne jest zrozumienie samego charakteru przestępstwa. Zamieszczenie takiego fejkowego ogłoszenia samo w sobie nie jest czynem karalnym. Jest to traktowane jako środek, za pomocą którego przestępstwo zostaje popełnione, a więc oszustwa finansowe, wyłudzenie danych osobowych i pieniędzy. Teraz najważniejsze:

Zgodnie ze wspomnianym już art. 286 Kodeksu karnego, kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Jeśli więc padłeś ofiarą takiego oszustwa i już pojawiły się tego skutki, to koniecznie zgłoś ten fakt na policję. Ponadto możesz to zrobić nawet wtedy, kiedy nie odpowiedziałeś na fałszywe ogłoszenie, ale wyraźnie narusza ono przepisy prawne. Warto jest ostrzegać przed takimi podejrzanymi ofertami innych użytkowników portalu. Przecież wszyscy gracie do jednej bramki.

Oszuści w ofertach pracy uderzają w słaby punkt – łatwy i szybki zarobek, kto by takiego nie chciał… W konsekwencji jest to jednak zarobek dla autora ogłoszenia, a dla Ciebie duża strata, która kosztuje Cię mniejsze lub większe pieniądze. W wielu przypadkach zostajesz uwikłany w sprawy sądowe, ponieważ to Twoje nazwisko i inne dane widnieją przy oszustwach gospodarczych, pomimo że nie maczałeś w tym palców. Korzystaj z profesjonalnych portali ogłoszeniowych, na których oferty są weryfikowane przez administratora, dane pracodawcy są publikowane, a wymagane od Ciebie dane ograniczają się tylko do tych, które wynikają z Kodeksu pracy.