Kontynuujemy nasze rozważania o patentach. Dziś dowiemy się kiedy program ma zdolność patentową.
Inne projekty wynalazcze
Wynalazek stanowi, obok wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, topografii układów scalonych i projektów racjonalizatorskich, tzw. kategorię projektów wynalazczych. Jeżeli nawet program, funkcja programistyczna czy inny kawałek kodu nie będzie mógł zostać opatentowany jako wynalazek, w grę wchodzi objęcie go ochroną jako tzw. projektu racjonalizatorskiego. Przedsiębiorca może uznać za taki projekt racjonalizatorski każde rozwiązanie nadające się do wykorzystania, niebędące wynalazkiem podlegającym opatentowaniu, wzorem użytkowym, wzorem przemysłowym lub topografią układu scalonego.
Natomiast nie jest możliwe uznanie programu za wzór użytkowy rozumiany jako nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci, ze względu na brak materialnego desygnatu programu (stanowi ona dobro niematerialne).
Program nie może być również wzorem przemysłowym (art. 102 ust. 2 Prawa własności przemysłowej). Status wzoru przemysłowego mogą jednak uzyskać inne produkty informatyczne, takie jak oryginalny interfejs użytkownika.
Ale dlaczego właściwie patent?
Patent od prawa autorskiego różni się przedmiotem ochrony. Prawo autorskie chroni utwór czyli coś twórczego, w ustalonej (utrwalonej) postaci. W tym przypadku przedmiotem ochrony jest konkretny kod programu, rozumiany jako ciąg znaków. Z kolei patent będzie właściwszy gdy informatykowi zależy bardziej na zapewnieniu sobie wyłączności do jakiegoś pomysłu niż do jego konkretnej realizacji.
GeckoSoft sp. z o.o. napisała aplikację do smartfonów, która pozwala na szybkie tworzenie wykresów (liniowych, tortowych itd.) na podstawie danych pochodzących ze zdjęcia. Dzięki temu użytkownik może np. zrobić zdjęcie telefonem interesującej go tabeli zawierającej dane (np. notowania giełdowe czy kursy walut) a program sam określi rodzaj danych, przyporządkuje poszczególne wartości do serii danych i zaproponuje ich przedstawienie w najczytelniejszy, graficzny sposób.
Sam program, zakładając iż spełnia warunki aby można go było uznać za utwór, będzie chroniony prawem autorskim. Jeżeli jednak pomysł na aplikację jest innowacyjny i na rynku nie ma konkurenta – warto pomyśleć o jego opatentowaniu.
Podstawowym czynnikiem, który powinien zadecydować o opatentowaniu pomysłu, jest uznanie, że prawo autorskie chroniące utwór nie jest wystarczającym zabezpieczeniem przed skopiowaniem twórczej pracy autora. Chodzi tu w szczególności o sytuacje gdy ten sam pomysł można wykorzystać bez naruszenia prawa autorskiego, tj. tworząc zupełnie inny, nowy utwór (program komputerowy). Warto zapamiętać, że prawo autorskie chroni formę wyrażenia a patenty – ideę.
Zdolność patentowa
Aby coś mogło zostać opatentowane, powinno mieć tzw. zdolność patentową, czyli spełniać wymagania ustawowe dla wynalazku. Jak już zauważyliśmy, w przypadku programów komputerowych chodzi głównie o to aby wynalazek zawierał w sobie program komputerowy lub zakładał jego użycie. Ów informatyczny wynalazek musi mieć bowiem charakter techniczny a nie tylko być wytworem intelektualnym. Z decyzji Europejskiego Urzędu Patentowego (tzw. sprawy Computer program product I and II) wynika, że wystarczy aby program podczas wykonywania powodował skutek techniczny wykraczający poza normalne, wzajemne oddziaływanie fizyczne zachodzące między komputerem a programem. Ponieważ powyższe kryterium wydaje się być bardzo nieczytelne warto wspomnieć o jeszcze bardziej liberalnym stanowisku EUP (sprawa Controlling pension benefits system/PBS), zgodnie z którym wszystkie programy mają tak naprawdę charakter techniczny.
