Czy da się go jakoś ograniczyć?
Czy chciałbyś być bardziej racjonalny?
Oczywiście, że tak. Kto nie chce zachowywać się i myśleć rozsądniej? Na pewno nie żaden poważny specjalista IT. I tu mamy dobrą wiadomość: nowe badania przeprowadzone przez Ellen Langer, psycholog z Harvardu, sugerują, że uważność może nam tu pomóc. Przez „uważność” rozumiemy tu stan psychiczny, w którym – ujmijmy to tak - można się znaleźć.
Zwróć uwagę na swoje aktualne odczucia - uczucie, gdy plecami opierasz się o krzesło lub ciężar telefonu w dłoni. Da się? Bo bycie uważnym przez kilka sekund jest łatwe. Bycie uważnym przez godzinę jest już bardzo trudne. To mało odkrywcze stwierdzenie jest punktem wyjścia to szukania sposobu na zachęcanie ludzi do większej uważności.
Uprzedzenie poznawcze dotyka każdego
W tym celu poproszono wybraną grupę ludzi aby spróbowali dostrzec więcej rzeczy a następnie spróbowano zmierzyć wpływ zwiększenia uwagi na redukcję jakże popularnego wroga racjonalności – uprzedzenia poznawczego.
Maymin i Langer losowo podzielili więc 109 osób na „bezmyślną” grupę kontrolną, grupę „słabo uważną” i grupę „uważną”. Grupa o niskim poziomie uważności wybrała swój ulubiony z dwóch przypadkowych wzorów kropek z subtelnymi trójkątami. Uważna grupa spojrzała na dwa nieco mniej przypadkowe obrazy i zauważyła trudne do znalezienia różnice między nimi. Następnie spojrzeli na dwa prawie identyczne obrazy stosu owoców jednocześnie i próbowali stwierdzić, którego owocu na jednym z nich brakuje. Maymin i Langer mierzyli uważność ludzi za pomocą ankiety, a konkretnie 14-punktowej miary, która koncentruje się na elastyczności myślenia i dostrzeganiu nowych rzeczy.
Wyniki
Osoby z uważnej grupy stały się bardziej racjonalne pod względem uprzedzeń. Maymin i Langer zadali im pytania dotyczące 22 błędów poznawczych, które ustalili naukowcy. Obejmowały one:
- błąd koniunkcji - myślenie, że ilość czegoś konkretnego jest większa niż ilość rzeczy z kategorii bardziej ogólnej, np. że sikorki modre są bardziej powszechne niż sikorki w oóle bo innych rodzajów sikorek się trochę mniej widuje
- błąd hazardzisty - myślenie, że po rzucie monetą i kilkukrotnym zdobyciu „orła” szansa na reszkę w ostatnim rzucie wynosi więcej niż 50 procent
Okazało się, że uważna grupa wykazała poprawę w 19 z 22 uprzedzeń. Wydaje się więc, że uważność zmniejsza błędy poznawcze, ale wyniki te należy interpretować ostrożnie. Po pierwsze, różni ludzie różnie postrzegają uważność. Skala Langer Mindfulness, którą badacze wykorzystali jako miarę uważności, zadaje pytania dotyczące zaangażowania, poszukiwania nowości i tworzenia nowości. Ta skala nie dotyczy jednak myślenia o przyszłości, oceny myśli czy skupienia a to także są elementy tego co generalnie pojmujemy jako uważność. Zatem to badanie nie dostarczyło jednoznacznych dowodów na to, że nasza racjonalność poprawia się, gdy jesteśmy uważni (tj. radzimy sobie z własnymi myślami, nie błądzimy myślami nie wiadomo gdzie).
Sprawdź oferty pracy na TeamQuest
Uważni = bardziej racjonalny
Wydaje się, że można jednak zinterpretować te odkrycia jako wykazujące, że odchylenia poznawcze da się zmniejszyć, zachęcając ludzi do zwracania większej uwagi percepcyjnej na swoje otoczenie – jest to ważny aspekt uważności. A ludzie generalnie nie są zbyt uważni. Badanie z 2010 roku wykazało, że ludzkie umysły wędrowały sobie „po niebieskich obłokach” przez 47% czasu, a jedyną czynnością, na której ludzie niezawodnie się skupiają, jest uprawianie miłości.
Zapamiętajmy w każdym razie, że samo zwracanie uwagi na szczegóły otoczenia, co Langer nazywa „aktywnym zauważaniem”, może uczynić nas bardziej racjonalnymi. Nie będziemy zakładać czy domyślać się istnienia pewnych faktów czy właściwości lecz faktycznie poznawać rzeczywistość. Więc następnym razem kliknij w swoim IntelliJ na funkcję trzymając CTRL żeby się nie okazało, że błędne zakładasz typ zmiennej, która ona zwraca :)
Jeśli nie masz jeszcze dość to sprawdź co dane w telefonach mówią o naszym charakterze.
