Rola płacy minimalnej w gospodarce
Płaca minimalna to instrument ochronny oferowany przez państwo dla pracowników. Jest to więc określony przepisami prawa najniższy możliwy poziom wynagrodzenia za pracę. Od pewnego czasu mamy do czynienia także z określonymi minimalnymi stawkami w odniesieniu do niektórych przypadków zatrudnienia na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia i świadczenie usług).
Prawo i obecne stawki
Regulacje obowiązujące w Polsce są zawarte w ustawie z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Jeżeli interesuje Cię to co najważniejsze, czyli wysokość takiego minimalnego wynagrodzenia to podlega ono ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” albo w Dzienniku Ustaw. W tym pierwszym przypadku Prezes Rady Ministrów w drodze obwieszczenia a w tym drugim Rada Ministrów w drodze rozporządzenia publikuje interesującą nas kwotę do 15 września każdego roku.
W roku 2020 mamy płacę minimalną na poziomie 2600 złotych brutto oraz minimalną stawkę godzinową w przypadku zatrudnienia cywilnoprawnego w wysokości 17 złotych.
Podwyżka, ale o ile?
Wspomniana ustawa obliguje do podwyższania płacy minimalnej w określony sposób co przy obecnych uwarunkowaniach oznacza, że w przyszłym roku musi ona wzrosnąć do 2720 złotych. Obietnice polityczne na rok 2021 mówiły jednak o 3000 złotych pensji minimalnej. Epidemia koronawirusa ostudziła póki co zapędy rządzących i teraz w projekcie ustawy budżetowej mamy zapisane 2800 złotych.
Obecnie trwają konsultacje co do ostatecznej kwoty minimalnego wynagrodzenia. Związki zawodowe domagają się realizacji obietnicy polityków a więc kwoty 3000 złotych brutto. Konfederacja Lewiatan, reprezentująca polskich prywatnych przedsiębiorców, optuje za pozostawieniem płacy minimalnej na dotychczasowym poziomie (co mogłoby się wiązać z koniecznością nowelizacji ustawy o minimalnym wynagrodzeniu o pracę) i podwyższenie jej dopiero po polepszeniu się sytuacji gospodarczej. Zdaniem przedstawicieli Konfederacji można wtedy rozważyć podwyższenie płacy minimalnej nawet do połowy kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce.
Skutki wzrostu płacy minimalnej
Wzrost płacy minimalnej to nie tylko jeden prosty i widoczny od razu efekt ekonomiczny w postaci wyższych zarobków pracowników.
Oprócz tego pozytywnego efektu dla pracownika podwyżka płacy minimalnej skutkuje także wzrostem presji inflacyjnej. Przy obecnej niepewnej sytuacji epidemiologicznej i trudnej sytuacji zwłaszcza najmniejszych przedsiębiorców, wzrost płacy minimalnej nawet tylko na poziomie minimalnego gwarantowanego wzrostu ustawowego może być powodem większej ilości zwolnień i wzrostu bezrobocia. Wzrastają bowiem nie tylko świadczenia dla pracownika ale także składki ubezpieczeniowe (rentowa, emerytalna i wypadkowa) oraz składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Pracodawcy mogą też rozpocząć ucieczkę z zapłatą wynagrodzenia w szarą strefę.
Przedsiębiorcy mogą sobie także radzić przez wzrost ceny dostarczanych przez siebie towarów i usług ale w oczywisty sposób zmniejsza to ich konkurencję. Presja na żaden lub niewielki tylko wzrost marży produktowej będzie większa zwłaszcza tam, gdzie panuje większa konkurencja. A tak jest na przykład na tych rynkach, gdzie usługi mogą być świadczone na całym świecie ale i z całym światem się konkuruje. Rynek rozwoju oprogramowania jest tu najlepszym przykładem ale też na tym rynku płaca minimalna (przynajmniej w kontekście zdecydowanej większości pracowników zatrudnianych przez firmy deweloperskie) jest wypłacana co najwyżej niewielkiej części pracowników.
W takich przypadkach większym problemem jest dla przedsiębiorcy wzrost świadczeń, których wysokość zależy od wysokości płacy minimalnej. A jest to chociażby zwiększony koszt korzystania z usług z sektorów, w których wiele miejsc pracy jest nisko płatnych (wywóz odpadów, usługi ochroniarskie). Od wysokości płacy minimalnej zależy także wysokość niektórych opłat, które – wydawałoby się – nie mają z nią nic wspólnego. Jest to na przykład maksymalna wysokość odprawy przy zwolnieniu grupowym czy najniższe odszkodowanie z tytułu mobbingu.
Sam mechanizm płacy minimalnej jest zresztą także obecnie przedmiotem krytyki.
