Just-in-time (JIT) to metoda zarządzania służąca redukcji pracy w toku oraz poziomu zapasów podczas całego procesu produkcyjno-magazynowego.
Metoda ta pozwala synchronizować wszystkie czynności w procesie za pomocą systemu ssącego a także dzięki ciągłemu przepływowi. JIT minimalizuje przestrzeń oraz koszty magazynowe dzięki rozwiązaniu, które polega na zamawianiu kolejnego zapasu tylko w sytuacji osiągnięcia minimum magazynowego.
Metoda ta jest ściśle związana z systemami Kanban, filozofią Kaizen, metodą SMED (Single Minute Exchange of Die) oraz metodami Poka-yoke.
Funkcjonowanie strategii JIT w przedsiębiorstwach wyodrębnia między innymi takie zasady jak:
- dostawcy muszą być włączeni do projektowania procesu oraz produktu,
- ekspedycja zamawianych towarów powinna następować z ominięciem wcześniejszego magazynowania,
- transport musi być przystosowany do rozładunku i dostaw, bezpośrednio na linię produkcyjną,
- proces produkcji powinien być wolny od defektów,
- indywidualne potrzeby klientów muszą być zaspokajane w drodze produkcji masowej,
- wymiana usług, informacji czy produktów wewnątrz przedsiębiorstwa powinna być realizowana w jak najkrótszym czasie,
- działania mające na celu wyeliminowanie przesunięcia pracowników, stres, przemęczenie powinny być realizowane w sposób kreatywny,
- wszelkie informacje związane z decyzjami kierownictwa, stanu magazynowego czy rozmiarów i wyników produkcji, powinny być jasno i przejrzyście przedstawiane,
- kierownictwo nie może wywierać nacisku na produkcję,
- w celu zapewnienia uniwersalności działań komórek roboczych, pracownicy powinni być przeszkoleni w wielu dziedzinach,
- zaleca się bieżące przenoszenie nowych technologii do dostawców.
Natomiast sama koncepcja JIT opiera się na pięciu głównych założeniach:
- Zero zapasów - jak nazwa wskazuje polega na eliminacji zbędnych zapasów, dotyczy to zarówno dostawców jak i odbiorców.
- Krótkie serie produkcyjne - polega na skróceniu danych serii i jednocześnie osiąga oczekiwane efekty w zarządzaniu zapasami dzięki minimalizacji kosztów przestawiania produkcji.
- Minimalizacja kolejek - dotyczy minimalizacji czasu oczekiwania kolejnych linii produkcyjnych.
- Krótkie cykle realizacji zamówienia - możliwie bliskie usytuowanie zakładów dostawców z miejscami zakładów produkcyjnych odbiorcy.
- Wysoka jakość - za pomocą redukcji defektów w procesie produkcji, zastosowanie metodyki JIT staje się bardzo efektywna.
Dodatkowo JIT ma za zadanie zwalczanie niegospodarności w takich sytuacjach jak: nadprodukcja, przezbrajanie urządzeń i maszyn, straty materiałów a także straty dotyczące obsługi zwrotów, czas zużywany na przemieszczanie, czas pracowników oraz straty pojawiające się w związku z niewłaściwymi relacjami z dostawcami i odbiorcami. Oprócz tego JIT to również współuczestnictwo załogi podczas zarządzania. JIT to także upraszczanie schematów oraz pewnych działań, jest to również zasada 7 x zero w której możemy wymienić: zero braków, zero opóźnień, zero kolejek, zero bezczynności, zero zbędnych operacji, zero zapasów, zero niepotrzebnych przemieszczeń. Dzięki tym zasadom, metoda Just-in-time eliminuje marnotrawstwo ale także jednocześnie poprawia organizację eliminując szereg problemów.